Adolf Przerwa Tetmajer- krótko o nim samym i jego rodzinie w 120. rocznicę śmierci

20 maja br. minęło dokładnie 120 lat od śmierci Adolfa Przerwy Tetmajera, powstańca listopadowego, poety, ziemianina. Był ojcem Włodzimierza (malarza i literata) i Kazimierza (poety i prozaika) Tetmajerów. Został pochowany na cm. Rakowickim w Krakowie (kwatera RA, pas wschód) w okazałym grobowcu powstańców. Według Encyklopedii Tatrzańskiej urodził się w 1813 r. w Kwiatonowicach k. Gorlic (wówczas Kwiatonowice znajdowały się w parafii Biecz) i był synem Karola a wnukiem Stanisława. W 1859 r. zakupił majątek w Ludźmierzu k. Nowego Targu, gdzie urodził się w 1865 r. Kazimierz Przerwa Tetmajer. W latach 1877-83 rozsprzedał swój majątek na Podhalu i ok. 1880 r. zamieszkał w Krakowie.

Kilka uwag na temat pochodzenia rodziny Tetmajerów i ich związków z Podhalem w I poł. XIX wieku

Adolf Przerwa Tetmajer nie był jednak pierwszym przedstawicielem rodziny, która w późniejszym okresie związała się z Podhalem. Od 1824 r. w Łopusznej mieszkał Leon Przerwa Tetmajer, ożeniony z Ludwiką Lisicką. Klucz Ludźmierski już w 1819 r. nabył Wojciech Przerwa Tetmajer, ojciec Leona i Józefa (matematyka). Ok. 1827 r. Wojciech Przerwa Tetmajer sprzedał majątek ludźmierski i przenosi się do Mikołajowic koło Tarnowa. Była jeszcze linia Tetmajerów w Ochotnicy, reprezentowana m.in. w osobie Stanisława Przerwy Tetmajera.
Tyle co udało mi się ustalić w Internecie. Pierwszym przedstawicielem rodziny Tetmajerów na Podhalu był więc Wojciech Przerwa Tetmajer. Na stałe osiadł tu jego syn Leon, zmarły w 1881 r. Należy postawić pytanie o powiązania rodzinne linii Tetmajerów z Łopusznej (Leon, syn Wojciecha) z Adolfem z Harklowej i Ludźmierza i Tetmajerami z Ochotnicy? Kim dla Adolfa był Leon? Jak do tej pory nie udało się tego jednoznacznie ustalić. Niektórzy zajmujący się tym tematem twierdzili, że byli braćmi lub w ostateczności kuzynami (tak w Biuletynie nr 1/65, wydanym przez Towarzystwo Opieki Nad Zabytkami Przyrody i Kultury im. J. Goslara w Kolbuszowej).
Ustalenie powiązań rodzinnych pomiędzy różnymi liniami Tetmajerów jest przedmiotem mojego zainteresowania z uwagi na powiązania (koligacje) z linią Leona z Łopusznej poprzez rodzinę Lisickich (teść Leona, Romuald Lisicki, budowniczy dworu w Łopusznej, był kuzynem Salomei Koszkul z Lisickich, żony Józefa, mojego stryjecznego praprapradziadka).
Warto w tym miejscu wspomnieć jeszcze o Tetmajerach z Ochotnicy, dziedziców tej wsi od II poł. XIX w. W dniu wczorajszym w Archiwum w Krakowie przeglądając mikrofilmy z tej wsi udało mi się dokonać pewnych ciekawych odkryć, rzucających światło na miejsce pochodzenia tej linii Tetmajerów. Otóż z metryki ślubu zawartego w 1869 r. pomiędzy Stanisławem Przerwą Tetmajerem, kawalerem lat 41, zamieszkałym w Ochotnicy a Józefą Kołodziejską wynika, że Stanisław pochodził z Tarnowa i był synem Antoniego i Apolonii. Świadkiem na ślubie był August Przerwa Tetmajer, dziedzic Ochotnicy (kolejny Tetmajer, którego nie potrafię jeszcze powiązać). Idąc tym tropem prowadzącym do Tarnowa, przejrzałem posiadane w AP metrykalia dla parafii katedralnej w Tarnowie (niestety mają tylko mikrofilmy z lat 30-tych XIX wieku, dosłownie kilka roczników). Udało mi się jednak natrafić na metrykę urodzenia siostry Stanisława, Apolonii, urodzonej w 1836 r. w Tarnowie. Z metryki wynika, że jej ojcem był Antoni (geometra), który był synem Stanisława!
Przy założeniu, że jest to ten sam Stanisław, który był dziadkiem Adolfa (według Encyklopedii Tatrzańskiej) to oznacza to ni mniej ni więcej, że Stanisław z Ochotnicy i Adolf z Harklowej i Ludźmierza byli kuzynami! Potwierdzenie tych faktów będzie wymagało przeprowadzenia jeszcze dalszych badań, tak samo jak powiązanie z nimi Leona z Łopusznej. Niewątpliwie jednym z gniazd Tetmajerów było Tarnowskie.
Może ktoś z szacownych Czytelników posiada w tym przedmiocie wiedzę i będzie w stanie pomóc?

 Znaleziony w sieci portret Adolfa Przerwy Tetmajera autorstwa syna Włodzimierza Przerwy Tetmajera, przed 1892 r.


Na koniec polecam lekturę "Dziennika podróży do Tatrów" Seweryna Goszczyńskiego, w którym opisuje m.in. pobyt u Tetmajerów w Mikołajowicach i w Łopusznej (pozycja dostępna w Internecie, m.in. w biogramie Józefa Przerwy-Tetmajera w Wikipedii).